Αλήτες, δεν είναι οι πολίτες

Από τη μέρα που ξεκίνησε η Κίτρινη Πολιτεία, γνώριζα ότι ήταν θέμα χρόνου να αναγκαστώ να γράψω το άρθρο που ακολουθεί. Όπως και εγώ, χιλιάδες άλλοι οπαδοί περίμεναν ότι μετά από το χάος της Κυριακής, θα είμασταν μάρτυρες σε μαζικές παραιτήσεις των αρμόδιων φορέων: του αρχηγού της αστυνομίας, του υπεύθυνου ασφαλείας σταδίου, αλλά και του ίδιου του υπουργού. Αντ’ αυτού, βλέπουμε την ίδια χορωδία ευθυνόφοβων να αναλώνεται σε αοριστολογίες, αποφεύγοντας να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη. Το μόνο που κάνουν είναι να μετακινούν για ακόμα μια φορά το τέρμα με σκοπό να καλύψουν την πάρτη τους και την ανικανότητα τους. 

Πριν να αναλύσω όμως τις σκέψεις μου ας ξεκαθαρίσω κάτι πολύ σημαντικό. Η κάθε μορφή βίας, διάκρισης, ρατσισμού, και οποιασδήποτε αντίστοιχης συμπεριφοράς, είναι καταδικαστέα από όπου και αν προέρχεται. Όχι μόνο στον αθλητισμό, αλλά σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας. Η οπαδική, πολιτική, ή ιδεολογική κόντρα (ή το πείραγμα) είναι ένα πράγμα, το να πετάς πέτρες, μολότοφ, βόμβες, κτλ στον άλλο, έλαιο του ότι διαφωνείς με τα πιστεύω του είναι εντελώς διαφορετικό. Είμαστε στο 2024, οι άνθρωποι αποχαιρέτησαν τις σπηλιές και τα δέντρα, άφησαν τα ρόπαλα και έφτιαξαν πολιτισμούς. Δεν είμαστε ούτε πίθηκοι αλλά ούτε και στο μεσαίωνα για να ρίχνουμε τις μάγισσες στην πυρά. Πρέπει όμως να αντιληφθούμε ότι το πόσο καταδικαστέα είναι η βία, δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για την ανικανότητα και την απραξία όλων αυτών, που έχουν την άμεση ευθύνη να εξασφαλίσουν την ασφάλεια των γηπέδων, και κατ επέκταση των πολιτών. Δεν μπορεί επίσης να αποτελέσει άλλοθι για τα συνεχόμενα αποτυχημένα μέτρα, νόμους, και αποφάσεις που οι “ειδικοί” παίρνουν χωρίς καμία απολύτως λογική εξήγηση, και χωρίς ίχνος αυτοκριτικής ή αναλογισμού των συνεπειών αυτών των αποφάσεων. Ξεκινώντας από τους “ελέγχους” στις εισόδους, τα κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης, τον αίαντα, τους stewards, την κάρτα οπαδού, τα μειωμένα εισιτήρια, και τόσα άλλα μέτρα, το κόστος των οποίων επιβαρύνει τον φορολογούμενο πολίτη. Ο οποίος στην τελική, είναι ο μόνος που τιμωρείται για την ανικανότητα (ή σκοπιμότητα) κάποιων. Αυτό όμως που είναι πραγματικά εξοργιστικό, είναι πως τα μέτρα αυτά, αντί να αποτρέπουν τη βία, έχουν μετατραπεί σε βάρος για τον απλό φίλαθλο.

Φωτογραφία από τον αγώνα Απόλλων vs ΑΕΛ στις 15/09/2024 που δεν ξεκίνησε ποτέ

Βλέπεις φίλε αναγνώστη, το ποδόσφαιρο αποτελεί κάτι μοναδικό στο είδος του, τόσο σαν μέσο ψυχαγωγίας, αλλά και στο χώρο του αθλητισμού. Βέβαια στην Κύπρο του 2024, αποτελεί το μοναδικό προϊόν, όπου τα δικαιώματα του καταναλωτή καταργούνται εντελώς. Φαντάσου τα γεγονότα της Κυριακής να λάμβαναν χώρα σε μια συναυλία και να σου φέρονταν με τον ίδιο τρόπο: να πλήρωνες για να παρευρεθείς, να τρώς ώρες απλά για να σε αφήσουν να μπεις, να σε στριμώχνουν σε μια γωνιά για να ελέγξουν το εισιτήριο σου, να φας χημικά καθώς αναμένεις στριμωγμένος την σειρά σου, να καταφέρνεις τελικά να καθίσεις στην θέση σου και να σου λένε βγες έξω για να επαναλάβουμε την όλη διαδικασία, και στο τέλος να σου ανακοινώνουν ότι ακυρώνεται η εκδήλωση. Αυτά ζήσαμε την Κυριακή, και αντί να απολογηθούν και να αποζημιώσουν τον κόσμο που τα έκαναν σαν τα μούτρα τους, τον υποσκάπτουν, με χαρακτηρισμούς όπως "χούλιγκαν" και "όχλο". Εκατοντάδες φίλαθλοι, οικογένειες και άτομα με αναπηρίες, που αποτελούν την πλειοψηφία των ανθρώπων που βρέθηκαν στο γήπεδο, κατέληξαν θύματα μιας κατάστασης που το λιγότερο χαρακτηρίζεται ως “εμετική”. Αντί η αστυνομία να διασφαλίσει την τάξη και την ασφάλεια, οι ενέργειες της κατάφεραν να προκαλέσουν το απόλυτο χάος. Και αυτό γιατί στην τελική ο στόχος δεν είναι η ασφάλεια και η εξυπηρέτηση των πολιτών, ούτε το καλό του αθλήματος, αλλά να προωθηθεί η νέα αγαπημένη πρόταση των "ειδικών": η πλήρης απαγόρευση μετακίνησης οπαδών. Αυτό που ξεχνάνε όμως, είναι ότι το ποδόσφαιρο επιβιώνει χάρη στους οπαδούς, οι οποίοι αποτελούν την καρδιά του αθλήματος για περισσότερο από έναν αιώνα. Στην εποχή βέβαια των επενδυτών και των νεόπλουτων ομάδων, για κάποιους, οι οπαδοί θεωρούνται απειλή για το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Και αυτό γιατί πολλές νεόπλουτες ομάδες υπολείπονται ακριβώς αυτό, τον κόσμο που θα είναι εκεί, στα πάνω, στα κάτω, τις χαρές και τις λύπες. Όσο και αν κάποιοι δεν θέλουν να το παραδεχθούν, μερικές φορές ο κόσμος παίζει ποδόσφαιρο. Αυτό αποδεικνύεται εύκολα βλέποντας απλά την δύναμη της έδρας από την πρώτη μέρα σύστασης του αθλήματος. Αν η παρουσία του κόσμου δεν είχε καμία απολύτως επιρροή, δεν θα έκανε καμία διαφορά το αν αγωνιζόσουν σαν γηπεδούχος, ή φιλοξενούμενος. 

Φωτογραφία από την πρώτη προπόνηση της ΑΕΛ το 1999

Η δύναμη της παρουσίας του κόσμου ήταν πάντα αναπόσπαστο κομμάτι του αθλητισμού. Και ενώ σήμερα φαίνεται να αγνοείται αυτή η πραγματικότητα, δεν είναι η πρώτη φορά που οι αρχές προσπαθούν να υποβαθμίσουν την αξία της. Αν το όλο σκηνικό σου φαίνεται γνώριμο, αυτό είναι γιατί η σημερινή κατάσταση δεν είναι πρωτόγνωρη. Κάποιοι καλοθελητές μας λενε με κάθε ευκαιρία για τις εποχές που οι οπαδοί ήταν μαζί στην κερκίδα την δεκαετία του ‘80 και του ‘90 και για το πως οι φίλαθλοι κάθονταν μαζί στις κερκίδες. Βέβαια επιλεκτικά ξεχνούν να αναφέρουν όλες τις περιπτώσεις της εποχής όπου υπήρξαν περιστατικά βίας και μάλιστα σοβαρά. Επεισόδια γίνονταν, επεισόδια γίνονται, και επεισόδια θα συνεχίσουν να γίνονται όσο αυτοί που μπορούν, δεν θέλουν να τα φτιάξουν. Η διαφορά του τότε με τώρα, είναι ότι στην εποχή του internet και των social media η πληροφορία και η ενημέρωση για τα περιστατικά αυτά, είναι πολύ πιο εύκολα διαθέσιμη σε σχέση με το παρελθόν. Πλέον όλοι οι αγώνες είναι τηλεοπτικοί, και μέσω πλατφορμών όπως το Youtube, το Facebook, ή το TikTok, τα πάντα είναι διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο με το πάτημα ενός κουμπιού. Στο παρελθόν, όταν η πληροφορία περιοριζόταν σε εφημερίδες και ραδιόφωνα, τα επεισόδια έφταναν στο ευρύ κοινό με καθυστέρηση, αν έφταναν καθόλου. Παράλληλα, η επιλεκτική προβολή μόνο των πιο πρόσφατων γεγονότων, δεν με εκπλήσσει καθόλου. Είναι ένα σύνδρομο πολύ καλά μελετημένο στον κλάδο της ψυχολογίας και ονομάζεται Recency Bias. Δυστυχώς όμως για του φίλους μας τους “ειδικούς”, υπάρχουν ακόμα και από την προ internet εποχή, αρκετά, ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι η βία είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια. Αντιλαμβάνομαι ότι το πιο εύκολο είναι να τα ρήξεις όλα στους νέους, τα ναρκωτικά, τους συνδέσμους και ότι άλλο σου καπνίσει για να δικαιολογήσεις την ανικανότητά σου αλλά δεν πάει έτσι. Και λόγω του ότι μιλάω πάντα με αποδείξεις, πιο κάτω παραθέτω πέραν των 20 περιστατικών με επεισόδια που συνέβησαν από το 1980 έως το 2010 (πριν τον νόμο για καταστολή της βίας). Υπόψη ότι αυτά τα περιστατικά αποτελούν ότι κατάφερα να βρω με μια έρευνα λίγων ωρών. Σκέψου μόνο πόσα αποκόμματα εφημερίδων χάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων, και πόσες ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εκπομπές του τότε είναι αδύνατον να βρεθούν σήμερα. 

Από το παιχνίδι Αποελ vs ΑΕΛ το 1988

Από το παιχνίδι Ολυμπιακός vs ΑΕΛ το 1991

80s-90s

1988 Μακάρειο Στάδιο

1992-93 Αποελ - Ανόρθωση

90s Ανόρθωση - Απόλλων

1995 - Αρης vs Αποελ

1995 - Ζημίες στο σωματείο της Ανόρθωσης

1995 - προεδρος συνδέσμου Αποελ

1995-1996 ΑΕΛ - Απόλλων

1995 - 1996 ΑΕΛ-Αποελ 

1996 - ΑΕΛ

1997 - ΑΕΛ vs Αεκ Basket

1997 - Απολλων vs Ανορθωση (Φιλικό)

1998 Ανόρθωση - Απόλλων 

1999 - Απολλωνας vs Αποελ

2001 - ΑΕΛ vs Ολυμπιακος

2001 - Επίθεση στην πρόοδο

2001 - έσπασαν την αναμνηστική πλάκα

2001 - επίθεση στον Αυγουστή

2/5/2002 - ΑΕΛ vs Αποελ

2002 - ΑΕΛ vs Εθνικός

2003 - Απολλωνας vs Αποελ

2005 - ΑΕΛ vs Αποελ

2009 Αμόνοια - Αποελ (futsal) 

2008/09 - ΑΕΛ

2010 Αεκ - Ανορθωση

Από το 1993

Και στον απόηχο όλων των πιο πάνω μας πλάσαραν τον «Ο περί της Πρόληψης και της Καταστολής της Βίας στους Αθλητικούς Χώρους Νόμος», ο οποίος όπως είπαν θα είναι η απόλυτη λύση στο πρόβλημα της βίας. Ο νόμος ξεκίνησε να παίρνει μορφή το 2008, ενώ μέχρι το 2014, που μπήκε σε εφαρμογή, τροποποιήθηκε 4 φορές. Highlight του νόμου, η περιβόητη “Κάρτα Φιλάθλου”, το εργαλείο, που βάση των ειδικών, θα έβαζε τέλος στο Χουλιγκανισμό. Ο τότε υπουργός έτρεξε να μας πει πριν καλά καλά δουλέψει το μέτρο ότι “Το μέτρο της κάρτας πέτυχε απόλυτα”, την ίδια στιγμή που επέλεξε να μην αναφέρει το γεγονός ότι πάλι υπήρχαν επεισόδια, και ότι η προσέλευση του φίλαθλου κοινού στο γήπεδο είχε μειωθεί κατά 40% την σεζόν 2018/2019 σε σχέση με την προηγούμενη. Κάπου εδώ πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι αναφερόμαστε σε ένα μέτρο το οποίο είχε προταθεί, εξετάστηκε, και απέτυχε στο παρελθόν στο Αγγλικό ποδόσφαιρο. Το 1985, το συγκεκριμένο μέτρο ανακοινώθηκε από την τότε Προθυπουργό Margaret Thatcher, με την όλη προσπάθεια υλοποίησης του να εγκαταλείπετε το 1989 αφού κρίθηκε ως παντελός αποτυχημένο, ακατάλληλο, και επικίνδυνο. Σε μία έκθεση που ετοιμάστηκε από τον Λόρδο Peter Taylor, η οποία ασχολήθηκε τόσο με την καταστροφή του Hillsborough, αλλά και τη βία γενικότερα αναλύθηκαν οι λόγοι για τους οποίους ένα μέτρο όπως η Κάρτα Φιλάθλου όχι απλά δεν θα αποτρέψει την βία, αλλά μακροπρόθεσμα θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Παράλληλα η αποτυχία του εν λόγω μέτρου στο Ηνωμένο Βασίλειο, θεωρείται μέχρι και σήμερα μια από τις πιο ντροπιαστικές ήττες της πολιτικής καριέρας της κ. Thatcher. Βέβαια οι δικοί μας ειδικοί, αντί να ανατρέξουν στην πληθώρα ερευνών, εκθέσεων, και μέτρων που εφαρμόστηκαν με επιτυχία σε άλλες χώρες, έκαναν αυτό που ξέρουμε καλύτερα. Παρουσίασαν μια σειρά πρόχειρων και αστοιχείωτων μέτρων, στην αποτυχία των οποίων άρχισαν να δείχνουν τον δίπλα με το δάχτυλο. Από που να αρχίσεις? Από τις πλαστές κάρτες ή τις λανθασμένες ταυτοποιήσεις? Όσο περισσότερο το ψάξεις, τόσο περισσότερο αντιλαμβάνεσαι πόσο βιώνουμε ένα φαύλο κύκλο που επαναλαμβάνεται χωρίς σταματημό. Αντίθετα με την κυπριακή πραγματικότητα, άλλες χώρες έχουν καταφέρει να μειώσουν τα επεισόδια βίας με μια πολύ διαφορετική προσέγγιση. Οι προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες αντιλήφθηκαν ότι η πρόληψη υπερέχει της καταστολής. Για αυτό τον λόγο εγκατέλειψαν τα τρομοκρατικά μέτρα και τις κάρτες φιλάθλου, και μετέφεραν αλλού την προσοχή τους. Όπως τον εκσυγχρονισμό των σταδίων τους, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του φίλαθλου κοινού για τις συνέπειες της βίας, την βελτίωση του τρόπου διαχείρισης μάζας κόσμου στα στάδια χωρίς τη δημιουργία έντασης, και την αντιμετώπιση του απλού κοινού σαν ίσους ανθρώπους αντί για όχλο. Φυσικά, μεμονωμένα περιστατικά υπάρχουν παντού αλλά βλέπουμε πως αρκετά κράτη, κατάφεραν αν μη τι άλλο να περιορίσουν στο ελάχιστο το περιστατικά τους.

Φωτογραφία από την καταστροφή του Hillsborough στις 15 Απριλίου 1989

Το μακράν χειρότερο όμως είναι η αρρωστημένη επιμονή της πολιτείας να προσπαθεί να προσθέσει τον εαυτό της στο χώρο του αθλήματος, προωθώντας πολιτικές που αγκαλιάζουν τους διάφορους επενδυτές που δεν ενδιαφέρονται ούτε για το άθλημα, ούτε για τους φιλάθλους που το ακολουθούν. Εδώ στο πρόσφατο παρελθόν είχαν στήσει ολάκερο σύστημα με “χρυσά διαβατήρια” για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Δεν είναι τυχαίο που πρώτη στο στόχαστρο σε όλο αυτό το καλοστημένο έργο, βρίσκεται η Αθλητική Ένωση Λεμεσού. Και αυτό γιατί η ΑΕΛ είναι το μοναδικό αθλητικό σωματείο στον χώρο που από την πρώτη μέρα ιδρύσεως του, την 4η Οκτωβρίου 1930, στέκεται ενάντια στην όποια πολιτική ανάμειξη στον αθλητισμό. Δεν είναι λίγες οι φορές που τόσο η ΑΕΛ, αλλά και ο ΣΥ.Φ. ΑΕΛ, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την οργή του συστήματος, απλά γιατί αρνήθηκαν να λυγίσουν, να συμβιβαστούν, και να υποταχτούν στις ορέξεις των κομματικών παρατάξεων. 

Είναι πραγματικά θλιβερό το γεγονός ότι για ακόμα μία φορά βρισκόμαστε μάρτυρες σε ένα θέατρο του παραλόγου. Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι αυτοί που έχουν την ευθύνη, αποφασίζουν καθοδηγούμενοι από προσωπικά συμφέροντα και όχι το γενικό καλό. Στα τόσα χρόνια που ασχολούμαι με το άθλημα δεν είδα καμία προσπάθεια ούτε για διάλογο, ούτε για συμβιβασμό από τους αρμόδιους. Αντίθετα, αρκούνται σε παιχνίδια εντυπώσεων, στην προσβολή των φιλάθλων, και σε τακτικές του διαίρει και βασίλευε, όπως και τώρα στην "κόντρα" κράτους - ΚΟΠ. Από την άλλη, οι “Χούλιγκαν” όπως τους αποκαλούν, τα τελευταία χρόνια ήταν διατεθειμένοι να βάλουν τις διαφορές τους στην άκρη, αλλά και να έρθουν σε επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές για να βρεθούν λύσεις. Πρέπει επιτέλους οι υπεύθυνοι στα κέντρα αποφάσεως, να αντιληφθούν ότι αντί να στοχοποιούν συνολικά τους φιλάθλους, πρέπει να συνεργαστούν με τα οργανωμένα κινήματα των οπαδών. Είναι καιρός να στραφούν σε πιο αποτελεσματικές πρακτικές, όπως η σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση τόσο του κοινού, αλλά και των υπεύθυνων, για τη σωστή διαχείριση των επεισοδίων, αντί να λαμβάνουν μέτρα που τιμωρούν όλους αδιακρίτως. Ο μόνος δρόμος προς τη λύση του προβλήματος βρίσκεται στη συνεργασία, τους δίκαιους νόμους, και στην σωστή εφαρμογή τους, και όχι στην καταστολή χωρίς διάκριση. Γιατί στην τελική ρε φίλε, το γήπεδο είναι για τους οπαδούς.